فتق یا هرنی یکی از مشکلات شایع پزشکی است که به جا به جایی یا بیرون زدگی بخشی از اندام داخلی بدن ، به ویژه روده ها ، از طریق یک نقطه ضعیف در عضله یا بافت اطراف گفته می شود. این عارضه ممکن است در ناحیه شکم ، کشاله ران یا اطراف ناف دیده شود و بسته به نوع آن ، علائم و شدت متفاوتی داشته باشد. افراد در هر سنی ممکن است دچار هرنی شوند ، اما برخی عوامل مانند بلند کردن اجسام سنگین ، چاقی ، سرفه مزمن یا سابقه جراحی می توانند احتمال آن را افزایش دهند. هرچند بسیاری از فتق ها در ابتدا بدون درد هستند ، اما اگر درمان نشوند ، ممکن است به عوارض جدی مانند انسداد روده یا خفگی منجر شوند. تشخیص به موقع و مراجعه به پزشک برای ارزیابی و درمان ، کلید پیشگیری از این عوارض است.
هرنی چیست ؟
فتق (Hernia) به بیرون زدگی یا جا به جایی بخشی از احشای داخلی از طریق یک نقطه ضعف یا نقص در دیواره عضلانی یا فاسیای محافظ اطلاق می شود. این عارضه بیشتر در ناحیه شکم رخ می دهد و انواع شایعی مانند هرنی اینگوینال (کشاله ران) ، فمورال ، نافی (امبلیکال) و هیاتال دارد. هرنی معمولاً به صورت یک برجستگی قابل لمس ظاهر می شود که ممکن است با ایستادن ، سرفه یا زور زدن تشدید یابد. عوامل مستعد کننده شامل افزایش فشار داخل شکمی ، ضعف مادرزادی یا اکتسابی عضلات ، چاقی ، بارداری و سابقه جراحی شکمی هستند.
علائم فتق چیست؟
- برجستگی یا برآمدگی قابل مشاهده
- درد یا ناراحتی در محل فتق
- احساس فشار یا سنگینی در ناحیه آسیب دیده
- تشدید درد هنگام سرفه ، خم شدن یا زور زدن
- ضعف یا احساس کشیدگی در عضلات اطراف فتق
- گاهی تهوع و استفراغ (در موارد پیچ خوردگی یا انسداد)
- قرمزی و تورم (در هرنی های مختل یا خفه شده)
- احساس سوزش یا درد مبهم
انواع فتق و نواحی شایع بروز آن در بدن
- اینگوینال (کشاله ران) : شایع ترین نوع فتق که در ناحیه پایین شکم و بالای ران ایجاد می شود و بیشتر در مردان دیده می شود.
- فمورال : در ناحیه بالای ران و نزدیک به کشاله ران رخ می دهد و بیشتر در زنان شایع است.
- نافی (امبلیکال) : در اطراف ناف یا همان مرکز شکم اتفاق می افتد و در نوزادان و زنان باردار بیشتر مشاهده می شود.
- بعد از جراحی (فتق کاتترال یا جراحی) : در محل زخم یا برش جراحی شکم ایجاد شده به دلیل ضعف دیواره عضلانی.
- هیاتال (مری) : وقتی بخشی از معده از طریق سوراخ هیاتال دیافراگم به داخل قفسه سینه وارد می شود.
- اپی گاستریک : در بالای ناف و پایین استخوان جناغ رخ می دهد.
- اسپیدورال : نوع نادر فتق که در ناحیه لگن اتفاق می افتد.
روش های تشخیص فتق ، از معاینه بالینی تا تصویربرداری تخصصی
تشخیص هرنی معمولاً با معاینه بالینی توسط پزشک آغاز می شود. پزشک ابتدا ناحیه مشکوک را از نظر وجود برجستگی یا برآمدگی بررسی می کند که ممکن است هنگام ایستادن ، سرفه کردن یا زور زدن بیشتر نمایان شود. در این مرحله ، پرسش درباره علائم همراه مانند درد ، ناراحتی یا احساس سنگینی نیز انجام می گیرد. در برخی موارد ، معاینه با دست و لمس دقیق محل فتق برای تعیین اندازه و موقعیت آن ضروری است. اگر تشخیص بالینی نامطمئن باشد یا هرنی پنهان (مخفی) باشد ، پزشک ممکن است از روش های تصویربرداری مانند سونوگرافی ، سی تی اسکن (CT) یا ام‌آر‌آی (MRI) استفاده کند تا ساختارهای داخلی و میزان بیرون زدگی بهتر دیده شود. تشخیص دقیق و به موقع فتق اهمیت زیادی دارد زیرا می تواند از عوارض جدی مانند انسداد یا خفگی روده جلوگیری کند و برنامه درمانی مناسب را تعیین نماید.
روش های درمان هرنی در کرمانشاه
درمان فتق بستگی به نوع ، اندازه و شدت علائم آن دارد. در موارد خفیف و بدون درد ، پزشک ممکن است تنها توصیه به مراقبت و تغییر سبک زندگی کند ، مانند جلوگیری از بلند کردن اجسام سنگین و کاهش وزن. اما در بیشتر موارد ، درمان قطعی فتق نیازمند جراحی است. دو روش اصلی جراحی هرنی وجود دارد : جراحی باز و لاپاراسکوپی. در جراحی باز ، برش کوچکی در ناحیه هرنی ایجاد می شود و بافت بیرون زده به داخل بازگردانده شده و دیواره ضعیف تقویت می شود ، معمولاً با استفاده از مش های مصنوعی برای جلوگیری از بازگشت فتق. جراحی لاپاراسکوپی کم تهاجمی تر است و با چند برش کوچک و استفاده از دوربین و ابزارهای ویژه انجام می شود که دوره بهبودی سریع تر و درد کمتری دارد. در موارد اورژانسی مانند فتق خفه شده (Strangulated Hernia) که خون رسانی به بافت های هرنی قطع شده ، جراحی فوری ضروری است تا از بروز عفونت و آسیب های جدی جلوگیری شود. در نهایت ، انتخاب روش درمانی مناسب بر اساس سن ، سلامت عمومی بیمار ، محل و اندازه فتق و تجربه جراح تعیین می شود.
